Otizmli çocuğun ÇÖZGER değişiminde, artık ÖKGV yazmıyor. Haklarını kullanamayacaklar mı?
RaporlaSoru
Lütfen bu soru ile ilgili eklemek veya paylaşmak istediğiniz düşüncelerinizi kısaca yazın.
İşyerinde arkadaşımın otizmli oğlunun ÇÖZGER raporu ÖKGV idi. 1.5 ay önce rapor yenilediğinde orta düzeyde özel gereksinim yazılmış. Otizm raporunda değişiklik oldu demişler. Eski raporu ile kullandığı haklar ortadan kalkar mı? İş yerinde günlük izin, nöbet muafiyeti gibi hakları vardı. Rapora itiraz edebilir mi?
Cevaplar ( 2 )
Lütfen bu cevabın neden rapor edilmesi gerektiğini düşündüğünüzü kısaca açıklayın.
Merhaba. Otizmli çocuklar için, ÇÖZGER rapor sürecinde hekimin değerlendirmesinin önemli olduğunu ve doğrudan ÖKGV alamayacaklarını belirtmek isterim. Çünkü ilgili Yönetmelik ekinde, değişiklik yapıldı. Arkadaşınız, raporu teslim aldıktan sonraki ilk 30 günde rapora itiraz edebilirdi. Bu süre geçtiğinden, rapor teslim tarihinden itibaren en az 6 ay geçmiş olmalı ki rapora itiraz edebilsin. Rapora itiraz ettiğinde, ÖKGV’yi gerektirecek başka bir özel gereksinim alanı yok ise sonucun değişmeyebileceğini söyleyebiliriz.
Çocuğun aldığı raporda; “orta düzey özel gereksinimi var” yazılı olması; çocuğun ağır engelli sayılmadığını ve %50-59 arası oranında engelli olduğunu gösterir. Engel oranı, %70’in altında olduğunda, engelli çocuğa dair kullanılan 10 günlük mazeret izni hakkı kullanamaz. Ağır engelli sayılıp bir bakım kurumuna alınmış çocukların raporlarında ağır engellilik ortadan kalkarsa çocuğun bakım kurumundan çıkartılması söz konusu olabilir.
Çocuğun raporu artık ÖKGV ya da diğer ağır engellilik karşılığı olan kategorilerden biri olmadığından; nöbet muafiyeti ve günlük bakım izni gibi hakları kullanması mümkün olmaz. Ancak çocuğun özel eğitime devam ediyor olması nedeniyle ve Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğine göre; “Özel eğitim sürecine ailenin aktif olarak katılımı esas olması” nedeniyle; eğitim izni talep edebilir.
Yeni alınan ÇÖZGER’de artık ÖKGV yazmıyorsa, çocuğun adına alınan engelli aracının MTV’sinin ödenmeye başlanır. Mevcutta alınmış engelli aracı varsa, rapor değiştiği için ÖTV ödenmesi gerekmez ve bu araç 5 yıl boyunca satılamaz.
Rapor değişiminde “özel gereksinimi var; ÖGV” yazıyorsa; çocuk adına alınan engelli yakını aylığı kesilir.
Çocuk adına evde bakım aylığı alınıyorsa, rapor değişiminde alınan raporda; ağır engelliliğin karşılığı olan ibarelerden biri yazmıyorsa; rapor değişiminin yapıldığı günden itibaren evde bakım aylığının kesilmesi için sosyal hizmetlere bildirim yapılmalı. Aksi takdirde, rapor değişiminden itibaren ödenen aylıklar, yasal faizi ile geri istenir. Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında Yönetmeliğe göre ağır engelliliğin karşılığı olan ifadeler şunlardır: 5’inci kategori; “çok ileri düzeyde özel gereksinim var”, 6’ncı kategori; “belirgin düzeyde özel gereksinim var (BÖGV)”, 7’nci kategori; “özel koşul gereksinimi var (ÖKGV)”.
Otizmli çocuklar hakkında değişikliğe dair açıklama: Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik (ÇÖZGER) yürürlüğe girdiğinde (20.02.2019 tarihinde), Yönetmelik ekinde de belirtildiği gibi; otizm spektrum bozukluğu (DMS V tanı kriterleri) ya da yaygın gelişimsel bozukluğu olan tanılarda (F84 – ICD 10 tanı kriterleri); tanıdan itibaren özel koşul gereksinimi var “ÖKGV” verilirdi. ÖKGV; ağır engellilik sayılır ve %90-99 engel oranı karşılığıdır. Bu durumda çocuğu olan çalışanın, nöbet muafiyeti ve günlük bakım izni hakkı olduğu gibi, refakatli ücretsiz ulaşım hakkından yararlanmaları söz konusudur. Ayrıca, ÖTV istisnası ile araç alımı ve MTV muafiyeti ve şartları sağladığında evde bakım aylığı alma hakları olur.
Ancak, Türkiye Çocuk ve Genç Psikiyatrisi Derneği, otizm ile ilgili madde dahil Yönetmeliğin bazı maddelerinin iptaline ilişkin Danıştay’a, Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden itibaren 60 gün içinde dava açmıştır. Danıştay Onuncu Dairesi, bu davaya ilişkin kararını, 20.03.2024 tarihinde vermiş ve otizmli çocuklar ile ilgili kısmı eksik düzenleme gerekçesi ile iptal etmiştir.
“Otizm spektrum bozukluğu (DMS V tanı kriterleri) ya da yaygın gelişimsel bozukluğu olan tanılarda (F84 – ICD 10 tanı kriterleri); tanıdan itibaren özel koşul gereksinimi vardır ÖKGV” cümlesi iptal edilmiştir. (Danıştay Onuncu Dairesinin 20/3/2024 tarihli E.:2019/7783, K.:2024/1001 sayılı kararı ile bu ibareler eksik düzenleme nedeniyle iptal edilmiştir.).
Bu karar, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına, 22 Temmuz 2024 tarihinde tebliğ edildiğinde, 20 Mart 2024 tarihinden itibaren söz konusu teşhislerden alınan ÖKGV’nin geçersiz olacağı bildirilmiştir. Bakanlık, ailelerden gelen tepkiler üzerine bir yazı yayımlamış ve iptal edilen hükme dayanılarak alınan raporların geçersiz hale getirilemeyeceği ve karar öncesi usulüne uygun olarak rapor alanların hak ve hizmetlerden yararlanmaya devam edeceğini bildirmiştir. Bu yazının, 22 Temmuz 2024 tarihi öncesi alınmış ÖKGV ibareli raporları kapsadığı bilinmelidir. 22 Temmuz 2024 tarihinden itibaren düzenlenen raporlarda, söz konusu teşhisler için, ÖKGV geçerliliğinin devam ettiği söylenemez.
Lütfen bu cevabın neden rapor edilmesi gerektiğini düşündüğünüzü kısaca açıklayın.
Bu durum gerçekten çok kafa karıştırıcı olabiliyor. Benim kuzenimin oğlunda benzer bir şey yaşandı. Eski raporla bazı haklardan faydalanıyorlardı ama yeni çözger raporunda ökgv ibaresi çıkmadığı için ciddi belirsizlik yaşadılar. Ne yazık ki hakların çoğu bu ibareye bağlı olduğu için, rapordaki ifade değişince bazı kazanımlar da riske giriyor. Ama moral bozmayın. Raporlara itiraz etme hakkı var, üstelik bunun için belli bir süreniz de bulunuyor. İl Sağlık Müdürlüğü’ne başvurarak yeniden değerlendirme talep edebilirsiniz. Otizm gibi sabit ve gelişimsel bir durum söz konusuysa, sadece orta düzey özel gereksinim yazması yeterince açıklayıcı olmayabiliyor. Bazen küçük bir eksiklik büyük hak kayıplarına yol açabiliyor. Umarım arkadaşınız hakkını arar ve çocuğu için en doğru rapora kavuşur.